-
1 әйберләтә
-
2 әйберләшү
неперех.; филос.; эк.овеществля́ться/овеществи́ться || овеществле́ние -
3 әйберләтә
натурой, вещами -
4 әйберләтә
нар. натурой -
5 бизәнү әйберләре
1) предме́ты туале́та (косме́тики)2) космети́ческие това́ры -
6 затлы әйберләр
драгоце́нности -
7 йорт әйберләре
-
8 язу-сызу әйберләре
писчебума́жные предме́ты -
9 ялтыравыклы әйберләр
-
10 äyberlätä
-
11 әйбер
сущ.1) вещь, предме́т || вещево́й, предме́тныйистәлекле әйбер — па́мятная вещь
кыйммәтле әйбер — дорога́я вещь
кеше әйбере — чужа́я вещь
бизәнү әйберләре — предме́ты украше́ния
әйбер склады — вещево́й склад
2) ве́щи, иму́щество, добро́; пожи́ткибарлы-юклы әйберләр — ску́дные пожи́тки
йорт әйберләре — дома́шний скарб, ве́щи дома́шнего обихо́да; у́тварь
3) това́р, изде́лие; приво́зәйбер бәяләре арту — повыше́ние цен на това́ры
агачтан ясалган әйбер — поде́лка (изде́лие) из де́рева
металлдан эшләнгән әйберләр — металли́ческие изде́лия
бүген базарга күп әйбер килгән — сего́дня на ры́нке большо́й приво́з
4) вещь, рабо́та; произведе́ние, творе́ние, труд ( о произведениях искусства)шагыйрь әйбәт әйбер язган — поэ́т написа́л прекра́сное произведе́ние
5) обстоя́тельство, явле́ние, не́что, вещькөтелмәгән әйбер килеп чыкты — произошло́ не́что неожи́данное
••әйбер әйтмәү — не упрека́ть, не руга́ть
әйбергә табыну — вещи́зм
әйберләрне үз исемнәре белән атау — называ́ть ве́щи свои́ми имена́ми (говорить о чём-л. прямо, ничего не смягчая)
-
12 каралту
перех.1) черни́ть, вы́чернить, зачерня́ть/зачерни́ть, де́лать, сде́лать чёрным; зама́зать (закра́сить) чёрным; копти́ть, закопти́ть (сажей, дымом) || черне́ниеялкын стенаны каралтты — пла́мя закопти́ло сте́ну
чәчне каралту — вы́чернить во́лосы
газета кулны каралта — газе́та черни́т ру́ки
2) спец. ворони́ть, черни́ть, покрыва́ть/покры́ть чёрной о́кисью || вороне́ние, черне́ниекөмеш әйберләрне каралту — черни́ть сере́бряные изде́лия
корыч әйберләрне каралту — ворони́ть стальны́е изде́лия
3) тушева́ть, растушева́ть; затушева́ть, затемня́ть/затемни́ть; подчерни́ть || тушёвка, растушёвка, затушёвывание, затемне́ниерәсемне каралту — растушева́ть рису́нок
кашларны каралту — подчерни́ть бро́ви
4) па́чкать, запа́чкать, грязни́ть, загрязня́ть/загрязни́ть; мара́ть, замара́ть || па́чканье, загрязне́ние; мара́ньекиемне каралту — па́чкать, мара́ть оде́жду
китапны каралту — загрязня́ть кни́гу
5) перен. черни́ть, очерня́ть/очерни́ть, омрача́ть/омрачи́тьбу вакыйга күңелне бөтенләй каралтты — э́то собы́тие совсе́м омрачи́ло ду́шу
6) перен. черни́ть, очерни́ть, поро́чить, позо́рить, пятна́ть ( имя или честь) || черне́ниеүзеңә хөрмәт күрсәткән йортны каралтырга кирәкми — не на́до черни́ть дом, где тебе́ ока́зано уваже́ние
ата-ана исемен каралту — пятна́ть и́мя роди́телей
-
13 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
14 алыштыру
перех.1) меня́ть, поменя́ть, поменя́ться, обме́ниваться/ обменя́ться, променя́ть (что, кого) (собаку, машину, гараж на гараж, вещи на что) || ме́на, обме́нэш урынын алыштыру — меня́ть ме́сто рабо́ты
алыштыру пункты — пункт по обме́ну (чего-л.)
2) переменя́ть/перемени́ть, сменя́ть/ смени́ть (квартиру, работу, профессию, адрес, повязку на ране, номер телефона) || переме́на, сме́напаспортны алыштыру — сме́на па́спорта
3) разме́нивать/разменя́ть ( шахматные фигуры) || разме́н4) подме́нивать, подменя́ть/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть ( оригинал подделкой) || подме́н, подме́на, заме́на5) сменя́ть/смени́ть, заменя́ть/ замени́ть ( уставших коней другими); меня́ть, поменя́ть || ме́на, сме́на, заме́наиске детальләрне яңага алыштыру — замени́ть ста́рые дета́ли на но́вые
нәселсез сарыкларны нәселлегә алыштыру — меня́ть беспоро́дных ове́ц на поро́дистых
тексттагы берәр сүзне алыштыру — заме́на како́го-либо сло́ва в те́ксте
6) изменя́ть/измени́ть, переменя́ть/перемени́ть, меня́ть, сменя́ть/смени́ть (фамилию, название улицы)7) сменя́ть/смени́ть, замеща́ть/замести́ть, подме́нивать/подмени́ть, заменя́ть/замени́ть (кого, что); заступа́ть/заступи́ть на ме́сто ( кого) || сме́на, замеще́ние, заме́на, подме́на, подме́нфизик хезмәтне техника алыштыра бара — физи́ческий труд постепе́нно сменя́ет те́хника
ялга китүче директорны алыштыру — замести́ть уше́дшего в о́тпуск дире́ктора
8) заменя́ть/замени́ть ( что); быть (явля́ться, служи́ть) заме́ной (замени́телем) ( чего) || заме́нагрипп булганда кишер сарымсак белән суганны алыштыра ала — при гри́ппе морко́вь мо́жет замени́ть чесно́к и лук
9) в ф. инфинитива алыштырырга на обме́н (сме́ну, разме́н, заме́ну, измене́ние, подме́н, подме́ну, замеще́ние)алыштырырга риза булу — согласи́ться на обме́н
алыштырырга китерелгән әйберләр — ве́щи, привезённые для обме́на
10) в знач. нареч. алыштырып в обме́н (взять что, кого)11) с некоторыми сущ. образует глаголы с приставкой пере-атның дагасын алыштыру — перекова́ть коня́
исемен алыштыру — переименова́ть
киемне алыштыру — переоде́ться
квалификацияне алыштыру — переквалифици́роваться
урыннарын алыштыру — переста́вить
җиһазны алыштыру — переобору́довать; переоснасти́ть
•- алыштырып алу
- алыштырып бетерү
- алыштырып кую••алыштырган (алыштырып куйган) кебек — сло́вно (бу́дто, как бу́дто, то́чно) подмени́ли
-
15 антиквар
1. сущ.антиква́р2. прил.антиква́рный ( магазин)антиквар сәүдә — антиква́рная торго́вля
антиквар китап — антиква́рная кни́га
антиквар әйберләр — антиква́рные ве́щи ( изделия)
-
16 ашамлык
сущ.1) ку́шанье, еда́ (мн. нет), харчи́ (ед. харч) прост.; съестно́е; снедь собир.; разносо́лы (ед. разносол), пи́ща, проду́кт(ы) || пищево́й ( отход), продукто́вый ( магазин); кулина́рный ( отдел)бәйрәм табынындагы ашамлыклар — я́ства на пра́здничном столе́
тозлы ашамлык яратмау — не люби́ть солёные ку́шанья
ашамлык ягы ничек анда? — как там с проду́ктами?
юлга алган ашамлыклар — харчи́ на доро́гу
ашамлык әйберләр — кулина́рные изде́лия
2) ( для лёгкой еды) заку́ска || заку́сочныйбуфетта салкын ашамлыклар гына — в буфе́те то́лько холо́дные заку́ски
-
17 әзер
1. прил.1) гото́вый, загото́вленный, пригото́вленныйәзер әйберләр (эшләнмәләр) — гото́вые изде́лия
әзер күлмәк — гото́вое пла́тье
2) согла́сный (с чем-л.), гото́вый (к чему-л., идти куда-л., вести переговоры и т. п.)мин бөтенесен эшләргә әзер — я всё гото́в де́лать
син әзерсең икән! — да ты уже́ гото́в!
3) прису́тствующий, име́ющийся налицо́әзер көчләр белән — с нали́чными си́лами
4) в сочетании с неопредел. ф. гл. на -ырга/-ергә в знач. сказ. гото́во, со́брано, пригото́вленоашарга әзер — ку́шать гото́во
5) в знач. сущ.; в косв. ф. всё гото́вое, гото́венькое2. нареч.әзергә өметләнмә — не рассчи́тывай на гото́венькое
нагото́ве, начеку́атларны әзер тоту — держа́ть коне́й нагото́ве
һөҗүмгә әзер тору — быть нагото́ве к наступле́нию
- әзер аш- әзер булу••- әзер гә бәзерәзергә бәзер яшәү — жить на всём гото́вом
-
18 әйбәтлек
сущ.1) доброка́чественностьхалык кулланылышы әйберләренең әйбәтлеге — доброка́чественность това́ров наро́дного потребле́ния
тәрҗемәнең әйбәтлеге — доброка́чественность перево́да
2) добро́тностьтукыманың әйбәтлеге — добро́тность тка́ни
3) доброта́, доброжела́тельность (окружающих, детей) -
19 барлау
перех.1) проверя́ть/прове́рить нали́чность; подсчи́тывать нали́чное || прове́рка, подсчи́тывание (того, что имеется в наличности); перекли́чкакичке барлау — вече́рняя перекли́чка
барлау сәгате — час прове́рки
2) пригото́вить, гото́вить, подгото́вить (по рее́стру) || приготовле́ние (веще́й)юлга әйберләрне барлау — подгото́вить ве́щи, необходи́мые для доро́ги
•- барлап чыгу
- барлый килү -
20 бәяле
прил.1) оценённый, име́ющий це́нутоварлар барысы да бәяле — това́ры все оценённые
2) дорого́й, по цене́ недосту́пныйбәяле киемнәр — дороги́е оде́жды
3) це́нный, драгоце́нный, дорого́йбәяле әйберләр — драгоце́нные ве́щи
бәяле картиналар — це́нные карти́ны
См. также в других словарях:
әйберләтә — рәв. Акчалата түгел, әйбер белән (эш хакын ә. түләү) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйберләшү — Нин. б. реаль әйбердә чагылыш табу, әйбер формасын алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гөмбер-гөмбер — Әйберләрнең бер берсенә бәрелүеннән чыккан салмак калын тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дер — Әйберләрнең калтырау хәрәкәтен, шуннан барлыкка килгән тавышларны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дер-дер — Әйберләрнең калтырау хәрәкәтен, шуннан барлыкка килгән тавышларны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
дизайн — Әйберләрне, машиналарны, өй эчен уңайлылык, матурлык, экономиялелек принципларыннан чыгып конструкцияләү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
микроструктура — Әйберләрнең бик вак үлчәмдәге эчке төзелеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шап-шоп — Әйберләр бер берсенә тигезсез шапылдап бәрелеп торганда барлыкка килгән тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шапы-шопы — Әйберләр бер берсенә тигезсез шапылдап бәрелеп торганда барлыкка килгән тавышны белдерә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шыбырт — Әйберләр шыбырдап кинәт коелып алганда чыккан тавышны белдерә. хәб. Шыбырдатып салу, кою тур. нарат җиләген шыбырт котелокка … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аеру — 1. Бөтенне яки тоташ нәрсәне ике яки берничә кисәккә, өлешкә бүлү, ике яки берничә итү 2. Ике яки берничә нәрсә арасында чик булдыру; әйберләрне бүлеп кую. Төркем булып бергә торган әйберләр яки кешеләр арасыннан юл яру, як якка тайпылдырып, ачык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге